Στα σκαριά βρίσκεται η δημιουργία ενός Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων Ελαιολάδου στον Πειραιά στα πρότυπα του ισπανικού μοντέλου, δίνοντας τη δυνατότητα συμμετοχής σε όλους τους ελαιοπαραγωγούς της χώρας.

Το εγχείρημα και οι προτάσεις δημιουργίας της νέας αγοράς βρίσκονται ήδη στο στάδιο επεξεργασίας και σχεδιασμού από τους αρμόδιους φορείς.
Στην πρώτη μελέτη που εκπονήθηκε από το Πανεπιστήμιο Πειραιά για τη δημιουργία Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων για λογαριασμό του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιώς υπογραμμίζεται η μεγάλη σημασία της ίδρυσής του για την αγορά και το σύνολο της ελληνικής οικονομίας, ενώ όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς συμφωνούν ότι ειδικά για το ελαιόλαδο θα ορθολογικοποιηθεί η αλυσίδα αξίας του και θα ενισχυθεί η διαφάνεια στις συναλλαγές, μια και θα έρθουν πιο κοντά ο παραγωγός με τον τελικό αγοραστή.
Μάλιστα, το υπουργείο Οικονομικών εμφανίζεται θετικό στη δημιουργία Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων. Οπως μάλιστα είχε αναφέρει προ μηνών ο αρμόδιος υπουργός Γιάννης Στουρνάρας, σε έγγραφό του που διαβιβάστηκε στη Βουλή, «εφόσον το εγχείρημα κριθεί βιώσιμο και ωφέλιμο για την εθνική οικονομία το υπουργείο θα εξετάσει την πρόταση».
Ηδη οι αρμόδιες υπηρεσίες του Χρηματιστηρίου Αθηνών είναι στο στάδιο επεξεργασίας του εγχειρήματος. Τα θέματα που εξετάζουν οι αρμόδιοι είναι το νομοθετικό πλαίσιο της νέας αγοράς.
Πρώτο στην προτεινόμενη λίστα των υπό διαπραγμάτευση προϊόντων είναι το εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο και σύμφωνα με τη μελέτη η Ελλάδα διαθέτει όχι μόνο σημαντικό όγκο προϊόντος για τη δημιουργία Χρηματιστηρίου, αλλά και ποικιλίες αρίστης ποιότητας που μπορούν να στηρίξουν μια ολόκληρη αγορά και να προκαλέσουν ενδιαφέρον από όλο τον κόσμο.
Δυνατότητα συμμετοχής στο Χρηματιστήριο θα μπορούν να έχουν όλοι οι ελαιοπαραγωγοί της χώρας. Συγκεντρώνοντας την παραγόμενη ποσότητά τους σε πιστοποιημένο αποθηκευτικό χώρο θα λαμβάνουν μια βεβαίωση αποθετηρίου την οποία από τη στιγμή που την καταθέτουν θα μπορούν να συμμετέχουν. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι, παρόλο που υφίσταται Χρηματιστήριο Ελαιολάδου στην Ισπανία, συνεχίζει να υπάρχει έδαφος για τη δημιουργία νέων με βάση την αναβαθμισμένη ποιότητα ή και στη λογική των συμβολαίων μικρότερων όγκων (mini contracts).
Σημειώνεται ότι οι τιμές πώλησης έξτρα παρθένου ελαιόλαδου (που αποτελεί και το 90% της παραγωγής στην Πελοπόννησο και την Κρήτη) στη λιανική αγορά της Αμερικής ποικίλλουν και ξεκινούν από 15 δολάρια ανά λίτρο δηλαδή 16,4 δολάρια ανά κιλό (αφού 1 λίτρο ελαιόλαδο ισούται με 0,915 κιλά) έως και περισσότερα από 100 δολάρια ανά λίτρο ανάλογα με την προέλευση, την οξύτητα, τον τρόπο εξαγωγής του χυμού (π.χ. ψυχρής έκθλιψης κ.λπ.) αλλά και την πολιτική της κάθε εταιρείας.
Το σίγουρο είναι ότι για τον μέσο Αμερικανό καταναλωτή η τιμή των 15 δολαρίων για ένα λίτρο ελληνικού έξτρα παρθένου ελαιόλαδου θεωρείται πολύ χαμηλή.
Οι αγορές εμπορευμάτων λειτουργούν είτε ως άμεσες (spot) αγορές είτε σαν αγορές μελλοντικής εκπλήρωσης (futures). Οι πρώτες λειτουργούν ως δημοπρατήρια σε πραγματικό χρόνο, είτε ως αγορές πλειστηρίασης. Οι αγορές μελλοντικής εκπλήρωσης πραγματεύονται συμβόλαια που εκκαθαρίζονται οικονομικά και διενεργείται η φυσική παράδοση ή το «κλείσιμο της θέσης» σε μελλοντική χρονική στιγμή, σε προκαθορισμένη τιμή και ποσότητα ενώ θα πρέπει να ισχύουν και τα φυσικά χαρακτηριστικά που έχουν συμφωνηθεί.
Τα futures επί εμπορευμάτων είναι τα πλέον διαδεδομένα χρηματοοικονομικά εργαλεία και αυτά με τον μεγαλύτερο τζίρο διεθνώς.
Η δημιουργία ενός Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων επιφέρει σημαντικά οφέλη στην εθνική οικονομία και την κοινωνία της χώρας καθώς:
Δημιουργείται ένας σημαντικός θεσμός διαχείρισης και αντιστάθμισης κινδύνου τόσο για τους παραγωγούς-πωλητές όσο και για τους αγοραστές. Οι πρώτοι πλέον μπορούν να προστατεύονται από την αβεβαιότητα της τιμής πώλησης του προϊόντος τους στο μέλλον, ενώ οι δεύτεροι μπορούν να διασφαλίσουν εκ των προτέρων την τιμή αγοράς εμπορευμάτων και πρώτων υλών.
Εξαλείφεται ο κίνδυνος και το έλλειμμα εμπιστοσύνης ανάμεσα σε αγοραστές και πωλητές καθώς διασφαλίζεται ότι οι συναλλαγές θα διενεργούνται με απόλυτη ασφάλεια.
Προάγεται η διαφάνεια στη γνωστοποίηση των τιμών.
Απαλείφονται οι μεσάζοντες μια και ο παραγωγός μπορεί να πουλά απευθείας στον τελικό αγοραστή - μεταπράτη.
Αυξάνεται η δυνατότητα χρηματοδότησης των παραγωγών διότι η ποσότητα και η ποιότητά του αγαθού την οποία διαθέτουν είναι ελεγμένη, το αγαθό είναι αποθηκευμένο με τον προσήκοντα τρόπο και είναι ασφαλισμένο έναντι κινδύνων. Κατά συνέπεια οι τράπεζες είναι διαθέσιμες να χρηματοδοτήσουν τους παραγωγούς έναντι τέτοιων συμβολαίων (repos) και αυτοί με τη σειρά τους μπορούν να διασφαλίσουν την ομαλή χρηματοδότηση της παραγωγής της επόμενης εποχής.
Αυξάνεται η ποιότητα των αγαθών που κυκλοφορούν στην αγορά λόγω των ελέγχων που υποχρεωτικά διενεργεί το Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων.
Καταπολεμάται η φοροδιαφυγή μια και όλες οι συναλλαγές είναι διαθέσιμες στις φορολογικές αρχές αλλά και σε κάθε εξωτερικό χρήστη.
Δίδεται η δυνατότητα πρόσβασης στη διεθνή αγορά ακόμη και μικρών παραγωγών, οι οποίοι συνήθως παράγουν ποιοτικά προϊόντα, αλλά ο μικρός όγκος παραγωγής, καταλήγει να λειτουργεί εις βάρος τους στη διαμόρφωση της τιμής και την εύρεση αγοραστών.
Παράδειγμα
Ένα συμβόλαιο αντιστοιχεί σε έναν τόνο και η αξία του, στο χρηματιστήριο της Ισπανίας ήταν στις 31/12/2013 στα 1.790 ευρώ/τόνο. Στην περίπτωση που ο επενδυτής είναι κάτοχος τριών συμβολαίων, θα αποκτήσει 3 τόνους ελαιολάδου.
Οι επενδυτές για την αγορά ενός συμβολαίου πρέπει να πληρώσουν το 6% της αξίας, δηλαδή 109 ευρώ με βάση την τρέχουσα αξία των 1.830 ευρώ/τόνο. Στην περίπτωση που η τιμή του ήταν στα 2.000 ευρώ θα κατέβαλε 120 ευρώ.
Η τιμή διακύμανσης του συμβολαίου έχει οριστεί στα 10 λεπτά του ευρώ τόσο για την εντολή αγοράς όσο και για την εντολή πώλησης. Όταν η τιμή, για παράδειγμα, είναι 2.000 ευρώ, η επόμενη εντολή που μπορεί να δεχθεί το σύστημα είναι οι 2.000,10 ευρώ και στις 1999,9 ευρώ.
Στο ενδεχόμενο της πτώσης της τιμής του συμβολαίου στα επίπεδα του 10%, η ζημιά στο χαρτοφυλάκιό του θα είναι 183 ευρώ όταν η αγορά έγινε στα 1.830 ευρώ και 200 ευρώ στην περίπτωση που το συμβόλαιο είχε αποκτηθεί στα 2.000. Ο επενδυτής στην πρώτη περίπτωση θα έχει ζημιά 183 ευρώ, η οποία πρέπει να καλυφθεί με φρέσκο χρήμα. Αρχικά είχε βάλει 109 ευρώ και με την εξέλιξη αυτή θα πρέπει να προσθέσει 74 ευρώ. Στη δεύτερη περίπτωση η ζημιά ανέρχεται στα 200 ευρώ, δηλαδή ο επενδυτής θα πρέπει να βάλει επιπλέον 80 ευρώ ανά συμβόλαιο. Στα τρία συμβόλαια με ονομαστική τιμή των 2.000 ευρώ, οι ζημιές θα έφθαναν τα 240 ευρώ.
Όσοι έχουν στο χαρτοφυλάκιό τους συμβόλαια κατά το κλείσιμο της συνεδρίασης της Δευτέρας -της τρίτης κατά σειράς εβδομάδας- γίνεται η εκκαθάριση. Οι επενδυτές παραλαμβάνουν τις ποσότητες που αντιστοιχούν σε ένα συμβόλαιο.

- Σύμφωνα με μελέτη του Πανεπιστημίου Πειραιά, η δημιουργία Χρηματιστηρίου Εμπορευμάτων θα αναβαθμίσει την αγορά των συγκεκριμένων προϊόντων, ενώ θα ωφελήσει και το σύνολο της ελληνικής οικονομίας.
- Η Ελλάδα είναι η τρίτη μεγαλύτερη ελαιοπαραγωγός χώρα, μετά την Ιταλία και την Ισπανία. Με κριτήριο την ποιότητα όμως, κατατάσσεται στην πρώτη θέση, καθώς σύμφωνα με στοιχεία του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τυποποιήσεως Ελαιολάδου, πάνω από το 70% της παραγωγής είναι εξαιρετικό παρθένο λάδι.
ΚΩΣΤΑΣ ΝΑΝΟΣ - ΝΙΚΟΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ - www.agrotikabook.gr